Eten: tradities, taboes en delicatessen

(verschenen op Smaakpraat, weblog van het magazine Smaakwereld, augustus 2007)

Tot 26 augustus 2007 nog te zien in het Museum voor Volkenkunde in Leiden: de tentoonstelling Eten: tradities, taboes en delicatessen. Een expositie over wat en hoe de wereld eet, samengesteld door gastconservator Linda Roodenburg (auteur van het Rotterdams Kookboek).
Hart van de expositie is de verzameling kookgerei en exotische etenswaren uit de collectie van het museum. Potten en pannen, messen en serviesgoed. Vissen op sterk water, vogelnestjes, vreemde granen en rijstsoorten, olieolie en zeewier. De ingredienten werden in de 19e eeuw naar ons land gebracht door ‘verkenners’ die er door de regering op uit werden gestuurd om in de overzeese handelsgebieden hoogstpersoonlijk informatie te verzamelen over land en volk. Ze zitten in de originele flessen met handgeschreven, verweerde etiketten, en vormen een fascinerend voedsel-rariteitenkabinet.
Op de Wereldtentoonstelling in Amsterdam, in 1883, was een enorme verscheidenheid aan exotica te bewonderen – een grotere variatie dan nu bij de toko te koop is! Die ingredienten werden gezien als museummateriaal waar de Hollandse aardappeleters zich over konden verwonderen, niet als mogelijk voedsel. En dat geldt, gedeeltelijk, eigenlijk nog steeds. De nori, kokosolie en kleefrijst heb ik nu zelf in mijn keukenkastje staan, maar de gedroogde melkbollen uit Iran of de eetbare klei uit Zuid-Amerika, zie ik hier niet snel in de winkel liggen!

Verder te zien: een fotoserie van Peter Menzel over het eten van insecten, het indrukwekkende fotoproject Hungry Planet (ook van Peter Menzel) waar gezinnen van over de hele wereld gefotgrafeerd werden met hun wekelijkse voedselvoorraad, Japanse prenten van bloesempicnics, en een installatie waar bekende en minder bekende Nederlanders over hun eet-herinneringen vertellen. Op grote schermen worden fragmenten van eetfilms als La Grande Bouffe, Babette’s Feast en Tampopo geprojecteerd.

Eten is een tentoonstelling die wil prikkelen, informeren en de vooringenomengheid die iedereen over de eigen eetcultuur heeft, wil doorbreken. “Eten” is natuurlijk een onvoorstelbaar breed onderwerp: de hele wereld eet, veel of weinig, en de hoeveelheid onderwerpen die direct of zijdelings met eten te maken hebben is onuitputtelijk – van gastronomie tot de politiek van eten. Deze tentoonstelling is een mooie en inspirerende en tot nadenken stemmende collage van informatie over eten.

Speciale vermelding verdienen nog de Smaaktent, waar je de smaaktest kan doen (waar op je tong proef je nou eigenlijk zout en bitter, smaakt rose vla anders dan gele of houden je hersens je voor de gek, en: durf je een sprinkhaan te eten?) en de Bazaar. Die houdt het midden tussen winkel en expositerumte. Je kunt er potten en pannen van over de hele wereld kopen, Turkse honing en bijzondere kruidenmengsels, maar ook mierenchocolade en sprinkhaanlollies.
Ik heb in de smaaktent mijn eerste sprinkhaan naar binnen gewerkt. Knapperig aan de buitenkant, beetje melig van binnen. Ik ben trots op mezelf en voor mij heeft de tentoonstelling zijn belofte uit het persbericht zeker waar gemaakt: zelfs de meest doorgewinterde culi’s kunnen zich hier verbazen!

Dit weekend zijn er speciale themadagen in het museum, met lezingen, workshops en filmvertoningen. Kijk op www.etententoonstelling.nl voor meer informatie. Tot augustus worden er nog regelmatig themaweekeinden georganiseerd, dus hou de agenda in de gaten!